Internationale Dag van het Vertalen

Vandaag, 30 september 2020, vieren we de Internationale Dag van het Vertalen. Het is een belangrijke dag voor ons en onze collega’s binnen de vertaalbranche. Buiten deze branche is deze dag echter weinig bekend.

Dit jaar heeft de Internationale Dag van het Vertalen een bijzonder thema, namelijk: ‘Finding the words for a world in crisis’. Iedereen herkent momenteel dit dilemma. Hoe de overheid de ontwikkelingen en maatregelen rond de COVID-19 crisis beschreef, heeft al voor vele nieuwe hersenspinsels op gebied van taal gezorgd. Daarnaast is het uiteraard uitermate belangrijk hoe informatie in een internationale crisis zoals deze gedeeld wordt. Taal, en vertalen, speelt hierin een grote rol. In deze blog bekijken we hoe vertalers eerder hun bijdrage geleverd hebben in tijden van crisis.

Geschiedenis van de Internationale Dag van het Vertalen

De Internationale Dag van het Vertalen is begonnen door de Fédération Internationale des Traducteurs (Internationale Federatie van Vertalers). Het doel van deze actie was om mensen te informeren over het belang van vertalingen in internationale communicatie. De dag is aangekondigd in 1991, maar werd pas erkend door de Verenigde Naties in 2017.

Maar zelfs voor 1991 werd op 30 september de kunst van het vertalen gevierd. Dit is namelijk de sterfdag van Hiëronymus van Stridon, patroonheilige van de vertalers. Hiëronymus is de eerste die in het jaar 390 de bijbel naar het Latijns vertaalde – en natuurlijk de inspiratie achter onze naam, Nimus translations (Hero Nimus). We hebben sinds Hiëronymus veel voortgang geboekt op het gebied van vertalen, maar zelfs meer dan 1500 jaar later blijft vertalen de beste manier om informatie uit te wisselen met mensen die jouw taal niet spreken, en dus wereldwijd te kunnen communiceren.

Vertalers en tolken: levensredders 

Taal kan je leven redden – als je gesprekspartner je begrijpt, tenminste. Hieronder hebben we een paar voorbeelden gegeven hoe vertalingen cruciaal kunnen zijn in serieuze, levensbedreigende situaties.

1. Het belang van vertalingen in oorlogstijden

Tijdens de Tweede Wereldoorlog speelde de geallieerde Vertaler en Tolk Section (Allied Translator and Interpreter Sectio, ATIS) een grote rol in het beëindigen van de oorlog. Ze namen de gevaarlijke taak op zich om waardevolle onderschepte berichten en documenten te vertalen. Een inlichtingendienst speelt altijd een grote rol in een oorlog, maar vertalers en tolken voegden hier nog meer aan toe dan alleen vertalingen van onderschepte berichten. Ze zijn meestal ook bekend met de cultuur van de vijand. Hierdoor kunnen ze advies bieden tijdens onderhandelingen of een voorspelling doen over de volgende stap van de vijand. Je vijand door en door kennen is altijd een voordeel.

2. De rol van vertalers bij een ramp

Oorlog is niet het enige scenario waar vertalers een waardevolle bijdrage leveren. Toen orkaan Irma vernieling zaaide in 2017, kwam de non-profitorganisatie Translators Without Borders in actie. Ze verzamelden zo’n 200 vrijwilligers die hielpen met het verspreiden van waarschuwingen en informatie over evacueren. In 2016, tijdens orkaan Matthew in Haïti, waren vertalers belangrijke eerstehulpverleners. Ze boden niet alleen ondersteuning aan medische hulpverleners en patiënten, ze hielpen ook met het vertalen van documenten en agenda’s voor vergaderingen over de aanpak.

Hiermee kunnen vertalers de hulpverleners helpen om beter te communiceren met lokale bewoners, maar ze kunnen ook de bewoners helpen door cruciale informatie door te geven. Zo kregen de bewoners inzicht in de toekomstige plannen om te herbouwen. Haïtianen hadden deze informatie nodig om samen te kunnen werken met internationale hulptroepen. Ook bij kleinschaligere rampen zoals de Grenfell Tower in Londen en de Orlando schietpartij waren tolken en vertalers nodig om te ondersteunen bij de communicatie tussen slachtoffers en de politie en ambulancepersoneel.

3. Hoe vertalers helpen in de strijd tegen COVID-19 en misinformatie

Ook tijdens deze COVID-19 crisis zijn vertalers onmisbaar. Het is vooral nu extra belangrijk dat iedereen toegang heeft tot officiële, geverifieerde en duidelijke informatie. Misinformatie en misinterpretatie komt het meest voor in gebieden met een hoog percentage van laaggeletterden of ongeletterden. Dit kan desastreuze gevolgen hebben wanneer mensen hun gedrag aanpassen op basis van geruchten.

Geruchten en misinformatie verspreidt het snelst binnen je persoonlijke sociale netwerk. Om dit te tackelen, moeten vertalers en tolken een relatie opbouwen met lokale bewoners in deze gebieden. Deze lokale bewoners zijn de boodschappers die de berichten verder zullen verspreiden. We weten namelijk dat geschreven berichten niet veel effect hebben in deze gebieden, en mensen buiten het persoonlijke netwerk vaak niet vertrouwd worden. Deze lokale boodschappers kunnen de juiste, vertaalde informatie binnen hun sociale netwerken verspreiden. Een vertrouwd gezicht kan al het verschil maken.

Maar ook deze boodschappers moeten eerst de juiste informatie krijgen – wat moeten ze hun vrienden en familie vertellen? Hier kunnen gekwalificeerde en ervaren vertalers hun bijdrage leveren. Met hun toegang tot officiële bronnen en teksten zijn ze onmisbaar in deze pandemie.

Het belang van vertalen in tijden van crisis valt niet te ontkennen. Het neemt vele verschillende vormen aan, maar het doel blijft hetzelfde. Wanneer mensenlevens op het spel staan, is duidelijke informatie uitermate belangrijk voor de gezondheid en veiligheid van iedereen. Ook de gebeurtenissen in 2020 zijn hier een passend voorbeeld van.

Als je het werk van de non-profitorganisatie Translators Without Borders wilt steunen, overweeg dan om te doneren. Als je meer over het vertalen van voorschriften en informatie tijdens een crisis wilt weten, neem dan contact met ons op. We helpen je graag!