Ontcijfer het jargon: een cheatsheet voor de vertaalbranche

Vijf termen die je zullen helpen om je vertaalpartner te begrijpen


Een samenwerking met een vertaalbureau kan de ultieme oplossing zijn als je internationale ambities hebt. Ze kunnen al je werk uit handen nemen. Zo hoef jij je geen zorgen te maken over het vertalen en lokaliseren van je content. Maar als je zo’n samenwerking begint, merk je al snel dat de vertaalbranche gebruik maakt van ingewikkeld jargon. Wat is bijvoorbeeld precies het verschil tussen vertalen en lokaliseren? In deze blog zullen we het taalgebruik in de vertaalbranche uitleggen. Met deze cheatsheet kan je ontcijferen wat je vertaalpartner probeert te zeggen. Zo kan jij de juiste vragen stellen en de dienst krijgen die je echt nodig hebt.

 

TEP

De meest gebruikelijke dienst die vertaalbureaus aanbieden is TEP. TEP staat voor Translation, Editing, Proofreading, en wordt ook wel vaak Full Service genoemd. Dit is dagelijkse kost voor de meeste vertaalbureaus. Voor de leken onder ons kan het echter een verwarrende afkorting zijn. Laten we het even ontleden.

Bij een TEP dienst werken er een vertaler, een proeflezer en een projectmanager aan een tekst. De projectmanager coördineert het vertaalproces.

translation process

Het proces

De eerste stap is T voor Translation. De vertaler vertaalt de tekst, meestal met gebruik van een CAT tool (hier gaan we straks verder op in) en een vertaalgeheugen (ook hier komen we straks op terug). Ook maken ze gebruik van instructies of referentiematerialen als de klant deze aangeleverd heeft.

De volgende stap is E voor Editing. Een proeflezer kijkt de vertaling na en gebruikt hierbij dezelfde referentiematerialen als de vertaler. Ze houden hun feedback bij in een speciaal ontworpen overzicht. Ze kunnen hun aanpassingen direct verwerken of dit overzicht doorzetten naar de vertaler. De vertaler bekijkt en verwerkt dan hun feedback. In beide gevallen moet de feedback door de vertaler worden goedgekeurd. Dit is om twee redenen belangrijk: a. voor het geval één van beide linguïsten de tekst verkeerd begrepen heeft, en b. zodat de vertaler van diens fouten kan leren. Geen enkele vertaler is perfect en fouten zijn nou eenmaal menselijk. Daarnaast is taal flexibel. Er is altijd ruimte voor andere interpretaties, voorkeuren en verbeteringen qua stijl.

De laatste stap is de P voor Proofreading fase. In deze fase voert de projectbeheerder een laatste check uit. Hieronder valt een spellingscontrole, een geautomatiseerde kwaliteitscheck (een functionaliteit binnen CAT tools) en nakijken of de instructies van de klant zijn opgevolgd. De projectbeheerder communiceert met de linguïsten over eventuele onduidelijkheden. Vervolgens levert de projectbeheerder de vertaling aan de klant.

 

Vertalen vs lokalisatie vs transcreatie

Wanneer je graag je product of dienst in meerdere talen wilt gaan aanbieden, ga je uiteraard op zoek naar de mogelijkheden. Terwijl je eerste instinct is om “vertalingen” te Googelen, wordt je snel overrompeld met allerlei andere termen: vertalen, lokalisatie, transcreatie, machinevertalingen, etc. Wat is nou de bedoeling?

Laten we beginnen met drie termen die het meest op elkaar lijken: vertalen, lokalisatie en transcreatie. Je kunt deze diensten zien als een schaal waar vertalen de meest simpele dienst is, en transcreatie de meest geavanceerde.

  • Vertalen: Het omzetten van een tekst van de ene taal naar de andere. De tekst wordt aangepast op de conventies van de doeltaal, zo wordt er bij het vertalen van bijvoorbeeld Amerikaans Engels naar Nederlands rekening gehouden met conservatiever en directer taalgebruik met minder uitroeptekens. Er wordt echter geen rekening gehouden met een specifieke locatie of doelgroep. De vertaling blijft dicht bij de brontekst en de conventies van de tekstsoort (bijvoorbeeld een handleiding).Creative transcreation
  • Lokalisatie: Lokalisatie is vertalen terwijl je tussen de regels leest. De vertaler neemt hierbij de culturele verwachtingen van een doelgroep in acht tijdens het vertalen. In andere woorden: bij vertalen is het doel een taal, bij lokaliseren is het doel een locatie (zoals de naam doet denken). De vertaler geeft in het geval van lokalisatie meer aandacht aan het doel van de klant en hun bedrijfsidentiteit. Daarom is het van belang dat vertalers niet alleen moedertaalsprekers zijn, maar ook wonen in het land waar de taal gesproken wordt. Ze begrijpen de tradities en weten welke onderwerpen gevoelig liggen. Dit is extra belangrijk in een marketingtekst. Hier kunnen negatieve connotaties bij bepaalde woorden een enorme impact hebben op je content.
  • Transcreatie: Deze dienst geeft de vertaler de meeste creatieve vrijheid. Het is de meest geschikte dienst voor marketing content. Je wil er namelijk voor zorgen dat een marketingbericht het juiste effect heeft in het land van je doelgroep. Hiervoor moet het soms compleet aangepast worden. Denk aan creatieve verhalen, (woord)grapjes, merk- en productnamen, slogans, of scripts voor video’s. Het beste voorbeeld is wellicht videospellen; hier moet de manier waarop personages met elkaar communiceren natuurlijk en herkenbaar voelen, anders voelen de consumenten geen connectie met het spel.

 

 

Post-editing and MT

De meeste mensen zijn inmiddels wel bekend met machinevertalingen. Iedere dag worden er miljarden woorden door Google Translate verwerkt. Het kost vandaag de dag niet meer dan een paar klikken om een vertaling te krijgen.

We hebben ook genoeg flaters van machinevertalingen gezien. Wanneer het op je bedrijf aankomt, wil natuurlijk niemand een blunder begaan. Nog belangrijker: je wilt niet dat machinevertalingen tot ernstige gevolgen leiden, zoals in een machinehandleiding, medische tekst of juridisch document.

We kunnen wel stellen dat we de robots nog niet alles kunnen laten overnemen, maar dat wil niet zeggen dat er niet enorm veel potentie zit in machinevertalingen. Vooral wanneer het aankomt op het besparen van tijd en geld. Het antwoord vanuit de vertaalbranche is post-editing. Tijdens een post-editing dienst herziet een professionele vertaler een tekst die door een machinevertaling ‘engine’ is geproduceerd. De vertaler zet deze om in een natuurlijke tekst die als een menselijke vertaling leest en aan alle eisen voldoet. Dit wordt ook wel MTPE (Machine Translation Post-editing) genoemd.

De vertaler interpreteert de betekenis, stijl en het doel van de brontekst en past de vertaling hierop aan. Een proeflezer kijkt de vertaling na om de puntjes op de i te zetten. Dan voert een projectbeheerder zoals altijd de laatste checks uit.

Klinkt dit bekend? De post-editing dienst is net zoals TEP, maar dan met een helpende hand van de nieuwste vertaaltechnologie.

 

Machine translation robot

CAT tools

De komst van Machinevertalingen was niet de eerste keer dat technologie de vertaalbranche een steuntje in de rug gaf. Al jarenlang hebben tools en software het leven van vertalers makkelijker gemaakt. De grootste doorbraak was de ontwikkeling van zogenaamde CAT tools. CAT staat voor Computer-Assisted Translation. Simpel gezegd zijn dit tekstverwerkingsprogramma’s met een breed scala aan functionaliteiten om het vertaalproces te ondersteunen.

  • Hieronder valt de mogelijkheid om een hele lijst bestandsindelingen (van software strings tot InDesign bestanden) te verwerken en de tekst eruit te filteren. Deze tekst wordt vervolgens opgeknipt in segmenten (zinnen of regels). Deze worden in twee kolommen gepresenteerd: brontekst aan de linkerkant, lege segmenten voor de vertalingen aan de rechterkant. Een vertaler kan hiermee aan de slag en de software exporteert vervolgens achteraf de vertaalde tekst terug in de oorspronkelijke bestandsindeling.
  • Ten tweede hebben CAT tools slimme functionaliteiten die niet alleen spelfouten kunnen spotten, maar ook inconsistenties of fouten in de taalconventies (zoals datums en cijfernotatie). Dit is uitermate handig voor projectbeheerders die hun laatste checks uitvoeren.
  • Het laatste voordeel van CAT tools is wellicht de belangrijkste. Dit is de mogelijkheid om vertalingen op te slaan in een vertaalgeheugen (zie volgende paragraaf). Vervolgens geeft dit vertaalgeheugen suggesties op basis van eerdere vertalingen. Als een vertaler een zin al eerder heeft verwerkt, zal de CAT tool automatisch deze vertaling voorstellen als deze zin (of een vergelijkbare zin) opnieuw langskomt. Dit versnelt het proces en verbetert de consistentie van vertalingen.

 

 

Vertaalgeheugens en ‘gewogen’ woorden

Zoals eerder al genoemd werd, kunnen vertaalgeheugens vertalingen opslaan voor later gebruik. Simpel, toch? Dit heeft natuurlijk een impact op de werklast van een vertaler. Als een tekst al eerder vertaald is, maar de klant maakt een paar kleine aanpassingen en stuurt de tekst opnieuw op, zal het vertaalgeheugen de meerderheid van de tekst herkennen. Elke zin is misschien niet exact hetzelfde, maar wel erg dichtbij. Dit is waar ‘match rates’ gehanteerd worden.

Een match rate is het gehalte waarin de tekst overeenkomt met het vertaalgeheugen. Dit wordt in percentages uitgedrukt. Bijvoorbeeld: als een zin slechts met twee woorden is veranderd, is de match rate 90%. Een segment met een hoog percentage kost de vertaler minder tijd, en zou de klant dus ook minder geld moeten kost. Hierom gebruiken wij een match grid. Hiermee besluiten we hoeveel van ons standaard woordtarief er gerekend wordt voor woorden met een match van 50%, 75%, 85%, 95%, etc. Met deze grid berekenen we het ‘gewogen’ aantal woorden waar we de factuur op baseren. Want waarom zou de klant de volle prijs moeten betalen voor een vertaling waar ze al eerder voor betaald hebben?

 

Woordenlijsten

Elke branche heeft hun eigen jargon. Bijvoorbeeld: ‘cloud’ heeft een hele andere betekenis in een brochure voor een expositie van Ian Fisher dan wanneer het woord voorkomt in een tekst over dataopslag. Dit is van cruciaal belang in vertalingen, omdat woorden makkelijk verkeerd geïnterpreteerd worden zonder context. Hoewel de meeste vertalers gespecialiseerd zijn in hun vakgebied (en kunst en data dus niet snel met elkaar zullen verwarren) komen misinterpretaties nog steeds voor. Daarom is het belangrijk om een woordenlijst op te zetten.

Woordenlijsten kunnen heel simpel zijn. Ze kunnen bestaan uit een lijst veelvoorkomende woorden en hun meest gangbare vaste vertalingen. Maar dit kan lastig zijn om zelf op te zetten, aangezien je de doeltaal waarschijnlijk niet beheerst. Daarom kun je een vertaalbureau zoals Nimus translations vragen om dit voor je te regelen. Je kan de woordenlijst vervolgens goedkeuren of eerst met internationale partners kortsluiten. Vervolgens integreren wij deze woordenlijsten in onze CAT tools voor toekomstige projecten. Dan kun je er zeker van zijn dat het jargon binnen je branche goed vertegenwoordigd is.

Brand identity
De volgende stap

Je kan hier een stapje verder mee gaan door een bedrijfslexicon op te zetten. Dit is een overzicht van termen in een specifiek vakgebied, gerelateerd aan jouw bedrijf. Je kunt een lexicon opzetten om je bedrijf en bedrijfsidentiteit te vertegenwoordigen. Hiermee kun je zelf aanpassen hoe je gezien wilt worden door je doelgroep. Wil je overkomen als warm en vriendelijk of liever als ervaren en gezaghebbend? Selecteer de woorden waarvan jij graag wilt dat de vertaler ze gebruikt in hun teksten en verzeker hiermee dat vertalers een consistente stijl creëren voor jouw bedrijf. Ook dit is iets waar wij je mee kunnen assisteren. Lever je bedrijfsidentiteit en doelgroep aan en wij gaan voor je aan de slag om een lexicon op te zetten. Hiermee kunnen we samenwerken om jouw stem te vinden, zodat je internationale doelgroep precies weet wie jij bent.

Ben jij op zoek naar een vertaalpartner die het proces makkelijker maakt in plaats van moeilijker? Een bureau waarvoor je geen woordenboek nodig hebt om mee te werken? Neem dan contact op met Nimus translations, het vertaalbureau dat met je meedenkt en je het advies geeft waarmee je internationaal succes kan behalen.

Contact opnemen

 

Wil je meer informatie over onze dienstverlening? Neem dan gerust contact op! Stuur een mail naar sales@nimus.nl of bel 06-11496275.

Je kunt ook je telefoonnummer achterlaten.  Dan bellen we je zo snel mogelijk terug!